دنیا زیر سایه هژمون های منطقه ای، چین چطور کمر آمریکا را می شکند؟ - مجله جگوار

با تور چین سفری فراموش نشدنی را تجربه کنید.

این رژه باشکوه با حضور 15 هزار نیروی نظامی، بیش از 160 هواپیما، 580 سامانه دفاعی از 59 واحد نظامی در حالی برگزار می گردد که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا که عاشق چنین مراسم هایی است، در آن سوی دنیا به امید خلاصی از رسوایی اوکراین گیت درگیر جنگیدن با خصم خانگی است.

در حالیکه دست دموکرات ها راه گلوی ترامپ را برای تکرار شعار عظمت را به آمریکا برگردانیم بسته است، شی در سایه اقتدار ارتش و وحدت سیاسی دولت، به دنیا ثابت می نماید که به شدت سرگرم احیاء عظمت چین و شکل دهی آینده دنیا است.

همین یک هفته پیش بود که وانگ ئی وزیر خارجه چین گفت کشورش به دنبال نقشی راهبردی در بازترسیم نظم بین المللی با تاکید بر منافع ملی و ممانعت از اعمال نفوذ بیگانگان است.

وانگ همچنین به نقطه اوج تاریخی همکاری راهبردی با روسیه اشاره نمود که برای آمریکایی هایی که به اتحاد قدرتمند واشنگتن و شرکای بین المللی به چشم ابزاری برای رقابت با چین می نگرند، خبر خوشایندی نیست.

چین و دنیا در عصر جدید

دو روز پیش، شورای دولتی جمهوری خلق چین در آستانه برگزاری این رژه عظیم، گزارشی مشروح و مفصل با عنوان چین و دنیا در عصر جدید منتشر کرد تا روینمودهای کلان سیاست خارجی این کشور را تشریح کند.

آن چه در این سند بیش از هرچیز دیگر مورد تاکید قرار گرفته، توجه به توسعه چین است بی آنکه تهدیدی برای دیگران محسوب گردد.

همچنین رشد مالی چین به عنوان فرصتی برای تمام دنیا توصیف و گفته شده این کشور به هیچ عنوان به دنبال استیلا و هژمونی علیه دیگران نخواهد بود.

در سند منتشر شده از سوی شورای اطلاع رسانی دولتی چین، همچنین الگوپذیری از توسعه کشورهای غربی رد شده است.

آن چه در این سند مبسوط و مشروح قابل توجه است، تاکید پکن بر صلح آمیز بودن توسعه چین است به گونه ای که هرگز به دنبال هژمونی، توسعه طلبی و یا ایجاد حوزه نفوذ نخواهد بود.

در سند مذکور همچنین از چین به عنوان مهمترین عامل ثبات و منبع قدرت اقتصاد دنیای یاد شده که توسعه آن الگویی برای کشورهای در حال توسعه است.

چین در این سند الگوی مطلوب خود در روابط بین الملل را مدلی تازه بر مبنای احترام متقابل، برابری، عدالت و همکاری دوجانبه عنوان نموده است.

اینها نکاتی مثبت است که از نگاه کلی به سند تازه منتشر شده، دستگیر مخاطب می گردد حال آنکه جزئی نگری و تأمل بیشتر در شکل واژگان به کار رفته، ما را به مسیری متفاوت راهنمایی می نماید که از هم اکنون پیش بینی تقابل چین و آمریکا را به عنوان دیگر مدعی استیلا بر نظم دنیای امکان پذیر می نماید.

نقاط تقابل با واشنگتن و شرکا؛

*در بخشی از این سند، چین خود را بزرگترین کشور در حال توسعه دنیا معرفی می نماید این در حالی است که کمتر از 2 هفته پیش، اسکات موریسون نخست وزیر استرالیا از چین به عنوان یک کشور توسعه یافته نام برد و مدعی شد: قوانین تجارت دنیای باید جهت تطبیق با صندلی جدید چین به عنوان یک اقتصاد توسعه یافته تغییر نمایند.

بنا به تعریف سازمان تجارت دنیای، اشاره به چین به عنوان یک اقتصاد توسعه یافته جدید از تفاوتی اساسی با صندلی خودخوانده پکن به عنوان یک اقتصاد در حال توسعه حکایت می نماید- صندلیی که با امتیازات انحصاری همچون برخورداری از فرصت های زمانی طولانی تر برای اجرای تعهدات مورد توافق همراه است.

این شرایط استرالیا را با کمپین تحت رهبری دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا برای حذف صندلی چین به عنوان یک اقتصاد در حال توسعه همراه می نماید. در هفتم آوریل سال 2018 ترامپ در یک پیغام توئیتری نوشت که چین یک قدرت بزرگ مالی است اما مزایا و امتیازهای بی شماری به ویژه از جانب آمریکا دریافت نموده است.

*در بخش دیگری از سند چین و دنیا در عصر جدید، ورود این کشور به سازمان تجارت دنیای که در سال 2001 انجام شد، به منزله نقطه شروع تعامل هرچه بیشتر در اقتصاد بین الملل و همکاری های تجاری تلقی می گردد حال آنکه رئیس جمهوری آمریکا طی سخنرانی که هفته گذشته در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل داشت، از همین نقطه به دولت پکن حمله کرد و مدعی شد: سازمان تجارت دنیای باید اصلاح گردد. چین اصلاحات مورد نظر سازمان تجارت دنیای را اعمال نکرد. دنیای گرایی و رهبران گذشته باعث شدند تا بخاطر دنیای گرایی، منابع ملی آمریکا در نظر گرفته نگردد و من به همین دلیل بیشتر از 500 میلیارد دلار تعرفه بر کالاهای چینی اعمال کردم و امیدوارم با چین به توافقی که به نفع هر دو طرف باشد دست یابیم.

*در بخش دیگری از این سند می خوانیم: چین به دنبال توسعه عادلانه دنیا است و به عنوان بزرگترین کشور در حال توسعه دنیا به کشورهای کوچکی که در حال عبور از این مرحله هستند، بدون چشم داشت سیاسی یاری می نماید. این در حالی است که مقامات آمریکا مدعی هستند مقروض کردن روش چینی ها برای غارت منابع کشورهای گرفتار است. به ادعای آنها حتی ایده یک کمربند، یک جاده چینی ها تبعات زیادی دارد و بیشتر در راستای منافع این کشور است. آمریکایی ها مدعی هستند که در ایده یک کمربند، یک جاده، به کشورها وام های مناسب و یا یاری بین المللی ارائه نمی گردد، بلکه وام دادن چینی ها در قالب مقررات بازار آزاد و با نرخ بهره بالاست. کشورهای وام گیرنده همچنین مجبور هستند شرکت های چینی را به کار گرفته و از تجهیزات و نیروی کار چینی برای ساخت بنادر و خطوط راه آهن خود استفاده نمایند.

فروپاشی هژمون آمریکا در سایه صلح

چینی ها در سند تازه منتشر شده بی آنکه اسمی از آمریکا بیاورند، متلکی هم نثار این کشور نموده و قابلیت آقایی آن بر نظم دنیای را زیر سوال می برند. در بخشی از این گزارش، چین بر این قابلیت خود که طی 70 سال گذشته هرگز شروعگر جنگی نبوده و حتی به یک وجب از خاک کشوری دیگر تعرض ننموده می بالد. این در حالی است که آمریکا طی این سال ها از ویتنام گرفته تا عراق و افغانستان را زیر و رو نموده است.

همزمان، پکن اطمینان داده که به دنبال هژمون گرایی و اعمال قدرت نیست و اینها اتهاماتی در راستای دامن زدن به آتش چین هراسی است. با این حساب، پکن از چه راهی به سلطه جویی آمریکا بر نظام دنیای سرانجام می دهد؟

شاید باید پاسخ را در سخنرانی شی مورخ 25 خرداد 98 جستجو کرد. رئیس جمهوری چین در حاشیه پنجمین کنفرانس تعامل و اعتماد سازی در آسیا (سیکا) که در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار گردید؛ طی سخنانی خواهان ایجاد ساختار امنیت منطقه ای با ویژگی های آسیایی به منظور دستیابی به امنیت مشترک شد.

شی در این خصوص از کشورهای آسیایی وشرکای آنها خواست تا دیدگاه امنیتی مشترک، جامع، همکاری جویانه و پایداری را ایجاد نموده و به دنبال ساختار امنیت منطقه ای با ویژگی های آسیایی باشند تا از این طریق امنیت جمعی در آسیا محقق گردد.

این اظهارنظر وی که تنها به حوزه آسیا محدود می گردد؛ دورنمای راه چاره چین برای به چالش کشیدن هژمون آمریکا را عیان می نماید.

اظهارات شی نشانه ای از تحقق پیش بینی نیکلاس اونف بنیانگذار نظریه اجتماعی سازه انگاری در حوزه روابط بین الملل است. اونف زمانی گفته بود: اعتقاد ندارم که در نظم نوین دنیای به سر می بریم. نظم نوین که مورد تأکید آمریکا بوده یک لفاظی است. معتقد هستم به جای نظم دنیای، نظم های منطقه ای سر برمی آورند. در واقع ما با نظم های منطقه ای در حال ظهور سر و کار داریم و نه نظم دنیای. قلمرو نفوذ این نظم های منطقه ای در سطوح مختلف هژمونیک خواهد بود. اما بعضی از این سطوح از ملاحظات نظم احتمالی هژمونیک دنیای تأثیر بیشتر یا کمتری خواهد داشت. با این حساب، قدرت نسبی ایالات متحده آمریکا در ابعاد نظامی و مالی رو به کاهش است. این کاهش نسبی قدرت بر تصوری که از صندلی این کشور در دنیا وجود دارد اثر منفی خواهد گذاشت.

اما نباید تصور کرد دست آمریکا در رقابت با چین خالی است و همانطور که در سند چین و دنیا در عصر جدید به روشنی اذعان می گردد؛ پکن همچنان با چالش های عدیده ای روبرو است که واشنگتن به خوبی از آنها بهره برداری خواهد نمود. پیرشدن جمعیت، کندی رشد اقتصاد، تداوم تظاهرات های هنگ کنگ، جدایی طلبی تایوان از جمله این موارد است. حمایت های واشنگتن و لندن از اعتراضات هنگ کنگ و اصرار آمریکا مبنی بر تامین تسلیحاتی تایوان حاکی از عزم غرب برای تضعیف اتحاد چین از راه به چالش کشیدن اصل بنیادی چین واحد است.